2024 yılında Kıbrıs sorunu…

2024 yılı, Kıbrıs Barış Harekatı’nın 50’nci, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) kuruluşunun 41’inci, Kıbrıs’taki BM Barış Gücü’nün (Unficyp) adada konuşlandırılmasının 60’ıncı ve Annan Planı referandumunun 20’nci yıl dönümü gibi Kıbrıs tarihinde önemli dönüm noktaları teşkil eden birçok yıl dönümüne tanıklık etti.

Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik yeni bir girişim başlatmak için çaba sarf eden BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Kıbrıs’ta resmi müzakereler için taraflar arasında ortak zemin arayışında bulunması için kişisel bir temsilci atadı. Bu girişim, 2017’de Crans Montana’da görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlanmasından sonra önemli bir gelişme olarak değerlendirildi. Ancak temsilci, ortak zemin bulunmadığını Genel Sekreter’e rapor etti.

Kıbrıs Türk tarafı, 2021’den bu yana önerdiği “iki devletli” çözüm modelini müzakere etmeye hazır olduğunu yineledi. Ayrıca “3D” olarak tanımladığı “doğrudan uçuş, doğrudan ticaret ve doğrudan temas” taleplerini BM nezdinde iletti. Rum tarafı ise, federal çözüm temelinde ısrarını sürdürdü.

New York’ta iki liderin bir araya geldiği buluşma sonrasında Genel Sekreter de ortak zemin olmadığını duyurdu, liderlerin, garantör ülkelerin de katılımıyla genişletilmiş gayriresmî bir toplantı yapılması konusunda mutabık kaldığını bildirdi. Bu toplantının martta İsviçre’de yapılması bekleniyor.

Ayrıca, liderlerin yeni geçiş kaplılarının açılması olasılığını ele almak için bir araya gelme konusunda anlaştıkları da açıklandı. Ancak bu konuda da taraflar arasındaki görüş farklıkları nedeniyle henüz bir ilerleme sağlanamadı.

2024 yılında yaşanan bu gelişmeler ışığında Yeni Yıl, Kıbrıs konusunda olası yeni gelişmelere gebe…

Öte yandan 2024’te, “KKTC’nin tanınması” çağrıları da uluslararası platformlarda ses buldu. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, BM’nin 79. Genel Kurulu’nda, uluslararası toplumu bir kez daha KKTC’yi tanımaya çağırdı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, KKTC’nin Türk Devletleri Teşkilatı’na asil üye olmasına desteğini açıkladı. Cumhurbaşkanı Ersin Tatar Bişkek’te TDT Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi’ne katıldı.

Ortadoğu’da yaşanan çatışmalar ve gerginlikler devam ederken, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (GKRY) son dönemde askeri iş birliklerini ve adada silahlanma faaliyetlerini artırması, NATO üyeliği konusunda girişimler yapması, adada büyük endişelere yol açan gelişmelerden oldu. KKTC ve Türkiye, bu gelişmeleri dikkatle izlediklerini açıkladı. Ayrıca Rum yönetiminin, son dönemde, KKTC’deki yabancı yatırımcıları tutuklama ve turizm acentelerinin KKTC’ye tur düzenlemelerini engelleme girişimleri gibi Kıbrıslı Türklere yönelik artan baskıları da 2024’te sıkça gündeme geldi.

2024 yılında Kıbrıs sorunu ve Kıbrıs konusuyla ilgili şu önemli gelişmeler yaşandı:

OCAK

-Guterres, Holguin’i Kıbrıs kişisel temsilcisi olarak atadı… Kıbrıs Türk tarafının “3D” şartı

5 Ocak’ta, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, eski Kolombiya Dışişleri Bakanı Maria Angela Holguin Cuellar’ı Kişisel Temsilcisi olarak atadı.

BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Temsilcisi ve Kıbrıs’taki BM Barış Gücü (Unficyp) Misyon Şefi Colin Stewart, Genel Sekreteri’nin İyi Niyet Misyonu ve Unficyp raporları ışığında, Güvenlik Konseyi’ni bilgilendirdi. Stewart, ara bölgedeki ihlallerin arttığını vurguladı. Cumhurbaşkanı Tatar, ara bölge ihlallerine ilişkin tespitleri “taraflı” buldu. Dışişleri Bakanlığı, Türk tarafının onayı olmadan bir kez daha Unficyp’in görev süresinin uzatılmasını eleştirdi.

Ay sonunda, Holguin, Kıbrıs’a ilk ziyaretini yaptı ve liderlerle ayrı ayrı görüştü. Cumhurbaşkanı Tatar, müzakerelere ancak Kıbrıs Türk halkının egemen eşitliği ve eşit uluslararası statüsünün onaylanması ve “3D” olarak tanımladığı “doğrudan uçuş, doğrudan uçuş, doğrudan temas” taleplerinin karşılanması durumunda başlanabileceğini söyledi. Hristodulidis müzakerelere hazır olduğunu ifade etti.

Aynı günlerde, GKRY Kıbrıslı Türklere yönelik 14 maddelik bir paket açıkladı. Başbakan Ünal Üstel bu paketi “tuzak” olarak nitelendirdi.

Cumhurbaşkanı Tatar, Birleşik Krallık Yüksek Komiseri İrfan Siddiq’in “iki devlet ve KKTC’nin tanınması mümkün değil” sözlerine “iç işlerimize müdahale hakkı yok” diye yanıt verdi. Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu ise Siddiq’in görevden alınmasını talep etti.

Aynı günlerde, Cumhuriyet Meclisi adına Avrupa Konseyi Parlamenter Asamblesi’ne (AKPA) katılan UBP Milletvekili Oğuzhan Hasipoğlu, AKPA Genel Kurulu’nda konuşma yapan Kıbrıslı Rum lider Hristodulidis’e soru yöneltti. Bu, Rum liderin konuşmasında ilk kez bir Kıbrıslı Türk milletvekiline soru sorma hakkı tanınması bakımından önemli bir adım olarak değerlendirildi.

Ocak ortasında, ABD Başkanı Joe Biden, Yemen’deki Husi saldırılarına karşılık olarak ABD ve İngiliz ordularının Husilere ait hedefleri vurduğunu duyurdu. İngiltere’nin saldırılar için uçaklarının Ağrotur’daki üslerinden kalktığı bildirildi. Birleşik Krallık Savunma Bakanlığı Ağrotur üssünden havalanan savaş uçaklarının fotoğraflarını paylaştı.

ŞUBAT

– Almanya Cumhurbaşkanı’nın Güney Kıbrıs ziyareti tepkiye yol açtı… Kürşat beraat etti

Holguin, liderlerle ikinci görüşmesini yaptı. Kıbrıs, Türkiye ve Yunanistan’a ziyaretlerinin ardından tarafların pozisyonlarını ortaya koyduğunu ve adada güven inşasının önem taşıdığını belirtti.

19 Şubat’ta, Trodos’tan dönen sekiz Kıbrıslı Türk gence, Rumca konuşan bir grup tarafından sopalı ve taşlı saldırıda bulunuldu.

KKTC’deki eski Rum mallarının satışıyla ilgili tutuklanan Akan Küşrat, 29 Şubat’ta, Lefkoşa Rum Kaza Mahkemesi kararıyla beraat etti. 30 Aralık’ta Roma’da tutuklanan ve ardından Güney Kıbrıs’a iade edilen Kürşat, teminatla serbest bırakılmıştı.

Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier’in Güney Kıbrıs’ı ziyareti eleştirildi. O gün Cumhuriyet Meclisi Başkanı olan Töre, Steinmeier’in KKTC’ye geçerek temaslarda bulunması gerektiğini belirtirken, Cumhurbaşkanı Tatar ise, Steinmeier’a yönelik, “Kıbrıs’ın gerçeklerini hala göremedilerse bunun kusuru bizde değil onlardadır.” eleştirisinde bulundu.

MART

– Unficyp Kıbrıs’ta 60’ıncı yılını kutladı…

Mart başında, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, 3. Antalya Diplomasi Forumu’na katıldı. Erdoğan, Kıbrıs Türk halkının egemen eşitliğinin ve eşit uluslararası statüsünün tescili için çabaların artırıldığını belirtti. Tatar, Gazze’de yaşanan benzer şeyleri Kıbrıslı Türklerin geçmişte yaşadığını belirtti ve iki devletli çözümün önemini vurguladı.

4 Mart’ta, BM’nin en uzun süreli barışı koruma misyonlarından biri olan Unficyp Kıbrıs’ta 60’ıncı yılını kutladı. Unficyp Misyon Şefi Colin Stewart, BM Güvenlik Konseyi’nin 186 sayılı kararı altında kurulan Unficyp’in, uzun yıllardır devam eden tampon bölge gerilimleri ortasında hala hayati önem taşıdığını belirtti. Cumhurbaşkanı Tatar, 186 sayılı kararın haksız ve siyasi olduğunu, bu kararla Rum devletine dönüşen “Kıbrıs Cumhuriyeti”nin “Kıbrıs’ın tek meşru hükümeti” olarak hala tanındığını ve bunun, Kıbrıslı Türklerin uluslararası alanda tanınmasının önündeki en büyük engel olduğunu söyledi.

Holguin, ay ortasında, Ankara, Atina ve Londra ziyaretleri sonrası ikinci tur temaslar yaptı. Liderler, siyasi partiler, belediye başkanları, odalar, iş insanları, dini liderler ve STÖ’lerle bir araya geldi.

NİSAN

– Azerbaycan-KKTC Parlamentolar Arası İlişkiler Çalışma Grubu kuruldu

Cumhurbaşkanı Tatar, New York’ta BM Genel Sekreteri Guterres ile görüştü. Tatar, Kıbrıs Rum tarafının “Kıbrıs’ta yeni bir müzakere süreci başlayacakmış” gibi algı yaratmasını eleştirdi, ortak zemin bulunmadığını belirtti. Guterres, AB Zirvesinde Kıbrıslı Rum lider Hristodulidis’le görüşmüştü.

5 Nisan’da, Azerbaycan ile KKTC arasındaki ilişkilerde önemli bir adım atıldı. Azerbaycan Milli Meclisinde, Azerbaycan-Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Parlamentolar Arası İlişkiler Çalışma Grubu kuruldu. Tatar, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’i arayarak teşekkür etti.

17-18 Nisan AB Zirvesinin sonuç bildirisinde Türkiye bölümü açıklandı. AB, Türkiye’yle işbirliğine dayalı bir ilişki geliştirilmesinde stratejik çıkarı bulunduğunu belirterek, bu kapsamda Kıbrıs müzakerelerinin yeniden başlamasına “büyük önem atfettiğini” bildirdi. TC Dışişleri Bakanlığı, Türkiye-AB ilişkilerinde ilerlemenin Kıbrıs sorununa ilintilendirilmesinin kabul edilmeyeceğini vurguladı. Tatar, zirve sonuçlarının AB’nin tarafsız olamayacağını gösterdiğini söyledi.

24 Nisan’da, Annan Planı referandumun 20. yıl dönümünde Cumhurbaşkanı Tatar, AB’yi Kıbrıslı Türklere verdiği sözleri tutmamasından ötürü eleştirdi, ambargonun devam ettiğine işaret etti. Tatar, 1 Mayıs’ta, GKRY’nin tek taraflı olarak AB’ye alınmasının 20’nci yıl dönümünde ise, Güney Kıbrıs’ın AB üyeliğini Kıbrıs’taki “üçüncü darbe” olarak nitelendirdi.

MAYIS

-Tatar, Gambiya’da… 50 İngiliz siyasetçiden KKTC’ye “direkt uçuşlar”ın başlaması çağrısı

Ay başında, Cumhurbaşkanı Tatar, Bajul’daki İslam İşbirliği Teşkilatı’nın 15. Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’ne katıldı. Zirvede, Kıbrıs Türk halkının maruz bırakıldığı insan hakları ihlallerinin sona erdirilmesi çağrısında bulundu. Gambiya Cumhurbaşkanı Adama Barrow ile bir araya geldi.

Liderlerle üçüncü tur görüşmeler yapan Holguin, “çözüm için sorumluluk liderlerde” dedi. Tatar, önceki görüşmelerinde egemen eşitliğin kabulü ve “3D” taleplerinin karşılanması şartıyla müzakerelere başlanabileceği dile getirdiğini, Holguin’in bunlarla ilgili bir açılım olamayacağını belirttiğini açıkladı. Tatar, “Bu açılım yapılabilseydi masaya oturulabilirdi.” ifadelerini kullandı.

Öte yandan AKPA raportörü Piero Fassino, Maraş’a ilgili ön rapor hazırlıkları için Kıbrıs’a gelerek, Cumhuriyet Meclisi’ni AKPA’da temsil eden milletvekilleri Oğuzhan Hasipoğlu ve Armağan Candan eşliğinde Maraş’ı ziyaret etti ve Cumhurbaşkanı Tatar ile görüştü.

Mayıs ayı sonunda Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Kıbrıslı Türklerin Avustralya’ya göçlerinin 80. yıl dönümünde Sydney ve Melbourne’da düzenlenen etkinliklere katılmak üzere Avustralya’yı ziyaret etti, diaspora ile buluştu. Tatar, Avustralya’yı ziyaret eden ilk KKTC Cumhurbaşkanı oldu.

Aynı günlerde, 50 İngiliz siyasetçi, dönemin Dışişleri Bakanı David Cameron’a mektup göndererek, KKTC’ye direkt uçuşların başlaması talebinde bulundu. İngiltere’nin eski dışişleri bakanlarından Jack Straw ve Muhafazakar Parti üyesi milletvekili Iain Duncan Smith de buna destek verdi.

HAZİRAN

– Aliyev’den KKTC’nin TDT’ye asil üye olmasına destek… Simon Aykut’un tutuklanması

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 10 Haziran’da Bakü’de Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) 13. Genel Kurulu kapsamında, Azerbaycan’ın KKTC’nin Türk Devletleri Teşkilatı’na asil üye olmasını desteklediğini açıkladı. Cumhurbaşkanı Tatar, Aliyev’e teşekkür etti.

Aynı günlerde, KKTC’de İskele bölgesindeki yatırımıyla tanınan inşaat şirketi Afik Group Direktörü Simon Mistriel Aykut, “KKTC’deki Rum taşınmazlarını yasadışı kullandığı ve satışını gerçekleştirdiği” iddiasıyla Güney Kıbrıs’ta tutuklandı. Cumhurbaşkanı Tatar, Rum mallarıyla ilgili meselelerin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından etkin bir iç hukuk yolu olarak kabul edilen Taşınmaz Mal Komisyonu (TMK) aracılığıyla çözümlenmesi gerektiğini belirtti. Tatar, bu konuyu BM Genel Sekreteri’ne iletilmek üzere Holguin’e aktardı. Rum basınında yer alan haberlere göre, Rum yönetimi, KKTC’deki Rum mallarını alan, satan ve satışına aracılık edenlere karşı kovuşturma başlattı. Şu ana kadar 2 Alman, 2 İsrailli, 2 Macar ile 1 KKTC vatandaşını gözaltına aldı, bazıları teminatla serbest bırakıldı, Simon Aykut dahil bazıları ise hala tutuklu bulunuyor.

Ay sonunda, AKPA Genel Kurulu’nda raportör Piero Fassino’nun “Maraş’ın yasal sakinlerine iadesi talebi” başlıklı Maraş raporu ve kararı kabul edildi. Cumhuriyet Meclisi AKPA Heyeti Başkanı Hasipoğlu kararı adil bulmadığını söyledi.

TEMMUZ

– Tatar, Şuşa’da… Tatar ve Erdoğan, Kıbrıs Barış Harekatı’nın 50. Yıl Dönümü kutlamalarına katıldı

Ay başında, Holguin, Genel Sekretere sunacağı rapor öncesinde liderlerle yurt dışında ayrı ayrı görüştü. Tatar, müzakerelere başlamak için KKTC’nin tanınmasını şart koşmadıklarını ancak egemen eşitliğin ve “3D” taleplerinin yerine getirilmesi gerektiğini vurguladı. Holguin, görev süresinin sonunda yayımladığı açık mektubunda, her iki topluma “liderlere çözüm için baskı yapın” çağrısında bulundu. Dışişleri Bakanı Ertuğruloğlu, Holguin’un “görev sınırlarını aştığını” söyledi.

6 Temmuz’da, Cumhurbaşkanı Tatar, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev’in davetliyle Şuşa’da yapılan TDT Devlet Başkanları Gayriresmi Zirvesine katıldı. Aliyev, Tatar’ın zirveye katılımını KKTC’nin tanınmasına yönelik önemli bir adım olarak nitelendirdi.

12 Temmuz’da Cumhurbaşkanı Tatar, Birleşik Krallık ile KKTC arasında doğrudan uçuşlar için kampanya yürüten Muhafazakar Parti üyesi milletvekili Iain Duncan Smith’i kabul etti.

Cumhurbaşkanı Tatar ile Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, 20 Temmuz Barış ve Özgürlük Bayramı’nın 50. yıl dönümü kutlamalarına katıldı. Tatar, iki devletli çözüm çağrısını yineledi. Erdoğan ise Kıbrıs’ta kalıcı barış için müzakereye hazır olduklarını söyledi. TBMM Genel Kurulu’nda, “Kıbrıs Barış Harekatı’nın 50. Yıl Dönümüne” ilişkin tezkere kabul edildi. Öte yandan, Yunan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in, 20 Temmuz’da, KKTC’deki kutlamalara katılan Erdoğan ile aynı anda adayı ziyaret etmesi dikkat çekti. Güney’deki “kınama” etkinliklerine katılan Miçotakis, 20 Temmuz’da Kıbrıs’ı ziyaret eden ilk Yunan Başbakanı oldu.

AĞUSTOS

-Adanın güneyinde Batılı ülkelerin artan askeri varlığı… TUI’nin KKTC’ye gezilerini sonlandırdığı iddiası

Ağustos ayında, Ortadoğu’da gerilim yükselmeye devam ederken ABD ve İngiltere donanmalarına ait amfibi hücum gemileri Kıbrıs açıklarına görüldü. Cumhurbaşkanı Tatar, Rum yönetiminin tek taraflı adımlarla adayı hedef haline getirdiğini söyledi. Türkiye MSB kaynakları ise, gelişmeleri dikkatle izlediklerini ve KKTC’nin güvenliğine yönelik her türlü tehdide karşı önlemlerin alındığını açıkladı.

2024 Paris Olimpiyatlarında Türkiye’yi atletizmde temsil eden Buse Savaşkan, kadınlar yüksek atlama finalinde 1.86 metrelik atlayışıyla olimpiyatlarda 10. oldu. Buse, Olimpiyat finallerine katılan ilk Kıbrıslı Türk atlet oldu.

Ay sonunda, Alman Tur Operatörü TUI, KKTC’ye günübirlik gezileri sonlandırdığı yönünde Rum basınında yer alan haberleri yalanladı. TUI, KKTC’ye yönelik gezileri satmayacaklarını belirten bir e-posta gönderdiklerini doğruladı, ancak bunun şirketin resmi görüşünü yansıtmadığını vurguladı. Cumhurbaşkanı Tatar, Güney Kıbrıs’ı abluka politikasını sona erdirmeye çağırdı. Başbakan Üstel ise, Rum yönetiminin turistlerin Güney’den Kuzey’e geçişini engelleme çabalarını eleştirdi.

EYLÜL

– TMK’da “en büyük” ikinci tazminat ödemesi ve “Rock Ruby” kararıyla ilgili icra sürecinin kapatılmasına onay… Guterres, liderlerle ayrı ayrı görüştü

6 Eylül’de, Cumhurbaşkanı Tatar ve Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz’ın katılımıyla yapılan KKTC’nin enerji arz güvenliği toplantısında Türkiye ile KKTC arasında deniz altından kabloyla elektrik temin hattı kurulması ele alındı. Tatar ve Yılmaz, Türkiye’nin iletim hatlarıyla hem kuzey hem de güneyin AB’ye bağlanmasının sürdürülebilir enerji açısından önemine işaret ettiler.

AİHM’in, mülkiyet hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle tazminat ödenmesi kararı verdiği (Rock Ruby kararı) bir Kıbrıslı Rum’un TMK’ya yaptığı başvuru dostane çözümle sonuçlandı. Ödenen tazminat, TMK’nın bugüne kadar yaptığı en büyük ikinci ödeme oldu. Avrupa Konseyi Delegeler Komitesi de, Rock Ruby kararıyla ilgili icra sürecinin kapatılmasını onayladı. Cumhurbaşkanı ve Dışişleri Bakanlığı, TMK’nın etkin bir çare olduğunun teyit edildiğini vurguladı. 20 Aralık itibarıyla, TMK’ya 7 bin 896 başvuru yapıldı, 1,905’i sonuçlandırıldı, 502 milyon sterlinden fazla tazminat kararı verildi.

Hakların Korunması İnisiyatifi, Londra’daki basın toplantısında, Rumların KKTC’deki mülkiyet haklarına erişiminin açık olduğunu ve Rum yönetiminin bu hakların çiğnendiği gerekçesiyle yaptığı tutuklamaları eleştirdi. Grup, Metehan’da, tutuklananların serbest bırakılması için eylem yaptı.

Eylül ayında, Cumhurbaşkanı Tatar Londra temaslarında, İngiliz parlamenterlerle bir araya gelerek İngiltere’nin Kıbrıslı Türklere eşit muamele göstermesi ve ambargoların kaldırılması çağrısı yaptı.

24 Eylül’de, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, BM 79. Genel Kurulu’nda, uluslararası topluma, KKTC’yi tanıma, diplomatik, siyasi ve ekonomik ilişkiler kurma çağrısında bulundu. Cumhurbaşkanı Tatar, Kıbrıs Türk halkının haklı davasını savunduğu için Erdoğan’a teşekkür etti.

BM Genel Kurulu kapsamında, BM Genel Sekreteri Guterres, Cumhurbaşkanı Tatar ve Rum lider Hristodulidis ile ayrı ayrı bir araya geldi. Görüşme sonrası Tatar, Guterres’in Hristodulidis ile gayriresmî yemekte bir araya gelme teklifini kabul ettiğini söyledi. Tatar, egemen eşitlik ve eşit uluslararası statü talebini bir kez daha dile getirirken, Rum tarafının son dönemde, yabancı yatırımcıları tutuklama, yükseköğrenim kurumlarını itibarsızlaştırma ve turizm acentelerinin KKTC’ye tur düzenlemelerini engelleme girişimlerini gibi Kıbrıslı Türklere yönelik artan baskılarını da gündeme taşıdı. Hristodulidis ise müzakerelerin başlamasına hazır olduğunu bildirdi.

New York’taki görüşmelerinde CHP Genel Başkanı Özgür Özel ile de bir araya gelen Tatar, Özel’in Sosyalist Enternasyonal toplantısında Kıbrıs Barış Harekatı’nı eleştiren AKEL Genel Sekreteri’ne gösterdiği tepkiden duyduğu memnuniyetle dile getirdi.

Dışişleri Bakanı Ertuğruloğlu da, BM Genel Kurulu marjında Unficyp’in faaliyetlerini görüşmek üzere Genel Sekreter Yardımcısı Lacroix ile görüştü. İslam İşbirliği Teşkilatı Dışişleri Bakanları Yıllık Koordinasyon toplantısına katıldı.

Ana muhalefet Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Başkanı Erhürman da, BM Genel Kurulu kapsamında Kıbrıs melesine ilişkin temaslarda bulundu ve Sosyalist Enternasyonal toplantısında konuşma yaptı, Kıbrıs sorunun çözümünde diyalog ve müzakerelerin önemini vurguladı.

Ay sonunda Kayıp Şahıslar Komitesi (KŞK) üçüncü üyesi Pierre Gentile göreve başladı. Komite çalışmaları kapsamında bugüne kadar 2 bin 002 kayıp şahıstan 1,051’i kimliklendirildi.

İngiltere’nin Kıbrıs’taki üslerine 700 ilave asker göndermesi ve ABD’nin Rum yönetimine yönelik silah ambargosunu kaldırma kararının yeniden uzatması, KKTC ve Türkiye tarafından eleştirildi. ABD ile GKRY arasındaki İkili Savunma İşbirliği Yol Haritası’nın imzalanması da Türk tarafınca kınandı.

EKİM

– Guterres, Tatar-Hristodulidis akşam yemeği sonrasında “ortak zemin” olmadığını duyurdu

7 Ekim’de Kapalı Maraş’ın bir bölümünün ziyarete açılmasının 4. yıl dönümünde tören düzenlendi. Cumhurbaşkanı Tatar, Maraş’taki bazı binaların yıkılarak yeniden yapılacağını duyurdu. Kapalı Maraş’taki mülkiyet sorunlarının Taşınmaz Mal Komisyonu aracılığıyla çözülmesi gerektiğini belirtti.

15 Ekim’de New York’ta BM Genel Sekreteri’nin ev sahipliğinde Cumhurbaşkanı Tatar ile Rum lider Hristodulidis, gayriresmî akşam yemeğinde bir araya geldi. Guterres, müzakerelerin başlaması için ortak zemin bulunmadığını belirtti ancak liderlerin daha geniş formatta bir gayriresmî toplantı yapılması konusunda mutabakata vardıklarını açıkladı. Liderlerin ayrıca, yeni geçiş kapılarının açılmasını görüşme kararı aldıkları da bildirildi. Tatar, Guterres’in de ortak zemin olmadığını teyit ettiğini belirterek, Kıbrıs’ta yeni sınır kapıları açılması gibi halkın yaşamını kolaylaştıracak adımlar için çaba gösterilmesini istediğini söyledi. Tatar, Simon Aykut’un tutukluluğunu da gündeme getirdi. Hristodulidis ise “henüz görüşmelerin başlaması noktasında değiliz” dedi.

Avrupa Komisyonu’nun Türkiye Raporunda Türkiye’nin Kıbrıs’ta iki devletli çözümü savunduğu, bunun AB’nin politikasıyla uyumsuz olduğu belirtildi. TC Dışişleri, raporu Yunan-Rum tezlerini yansıttığı gerekçesiyle eleştirdi, Türkiye ve KKTC’nin haklı politikalarını göz ardı ettiğini kaydetti.

KASIM

– Tatar, Bişkek’te TDT Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi’nde…

6 Kasım’da Cumhurbaşkanı Tatar, Bişkek’te Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanları Konseyi’nin 11. Zirvesi’ne gözlemci üye olarak katıldı ve izolasyonların kaldırılmasını talep etti. Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan ise, KKTC’nin tam üye olarak yer almasını beklediklerini belirtti. Dönemin AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Tatar’ın katılımını KKTC’yi “meşrulaştırma” girişimi olarak nitelendirdi. Buna karşılık Tatar, “Kıbrıslı Türklere uygulanan izolasyonları sürdürenlerin iyi niyetinden şüphe duyduğunu” söyledi.

12 Kasım’da KKTC, Türk Devletleri Teşkilatı Uluslararası Sivil Korunma Mekanizması’na tam üyelik kazandı.

14 Kasım’da Cumhurbaşkanı Tatar, TÜRKPA heyetini kabulünde, Türk devletleri arasında ortak alfabe kullanımının bağları güçlendireceğine belirtti. Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, Bişek’te “ortak alfabe için Türkiye, Azerbaycan ve KKTC’nin hazır olduğu” açıklamasında bulunmuştu.

Aynı günlerde, Dışişleri Bakanı Ertuğruloğlu, 7 Ekim’de Budapeşte’de Avrupa Siyasi Topluluğu Zirvesi görüşmeleri sırasında, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rum lider Hristodulidis ile görüşmesini, Rum yönetiminin “siyasi kazanım” sağlama çabası olarak değerlendirdi.

15 Kasım’da Cumhurbaşkanı Tatar ve Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, KKTC’nin 41’inci kuruluş yıl dönümü etkinliklerinde bir araya geldi. Tatar ve Yılmaz, federal çözüm modelinin geçerliliğini yitirdiğini, çözümün egemen eşitlik ve eşit uluslararası statü temelinde olabileceğini ifade ettiler.

Lefkoşa Türk Belediyesi Başkanı Mehmet Harmancı, geçiş kapılarıyla ilgili Cumhurbaşkanı Tatar’ı ziyaret etti. Tatar, Metehan kapısının rahatlatılması ve Haspolat’ta geçiş kapısı açılması gerektiğini söyledi.

-GKRY, NATO üyeliği girişimi…

Rum lider Hristodulidis’in ABD Başkanı Joe Biden ile Beyaz Saray’da yaptığı görüşmede Güney Kıbrıs’ın NATO üyeliği için girişimde bulunması basında geniş yankı uyandırdı. Tatar, NATO’nun AB gibi olmadığını ve Türkiye’nin keyfi siyasi kararları kabul etmeyeceğini belirtti. Türkiye MSB, bu girişimi kabul edilemez olarak nitelendirdi. Fransa’nın GKRY’ye Leclerc tankları ile Mistral füze verme planı ve ABD’nin Rum tarafındaki üsleri kiralayacağına dair iddialar da basında yer aldı. Tatar, Kıbrıs’ın hedef haline getirildiğini belirtti. TC MSB kaynakları gelişmeleri takip ettiklerini kaydetti.

Öte yandan Dışişleri Bakanlığı, AB’nin Mekansal Deniz Planlama çalışmaları kapsamında yayımladığı Ege ve Kıbrıs haritalarına tepki göstererek, Kıbrıs Türk halkının ada kaynaklarında eşit söz sahibi olduğunu vurguladı. TC Dışişleri Bakanlığı da, bu haritaların yok hükmünde olduğu açıkladı.

ARALIK

-GKRY’nin askeri iş birlikleri ve artan silahlanma faaliyetleri… Starmer’in Güney Kıbrıs’a “tarihi” ziyareti

3 Aralık’ta Dışişleri Bakanı Ertuğruloğlu, İran’ın Meşhed şehrinde Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) 28. Bakanlar Konseyi Toplantısı’na katıldı.

5 Aralık’ta Azerbaycan-KKTC Parlamentolararası Dostluk Grubu Başkanı Cavanşir Feyziyev, Orta Asya Türk devletlerini, KKTC ile ilişkiler kurmaya çağırdı.

Aynı günlerde, Güney Kıbrıs’ın İsrail yapımı Demir Kubbe’ye benzer bir hava savunma sistemini Rum savunma ağına entegre etme girişimleri Rum basınında yer aldı. Cumhurbaşkanı Tatar, bu girişimin adadaki güvenliği tehdit ettiğini belirtirken Dışişleri Bakanlığı, bölgedeki dengeleri değiştirme riski taşıdığına dikkat çekti. TC Dışişleri Bakanlığı da, bu tür silahlanma faaliyetlerinin adada silahlanma yarışını tetikleyebileceği uyarısında bulundu.

10 Aralık’ta İngiltere Başbakanı Sir Keir Starmer, Güney Kıbrıs’ı ziyaret ederek, Kıbrıslı Rum lider Hristodulidis ile bir araya geldi. Starmer, 53 yıl aradan sonra Güney Kıbrıs’ı ziyaret eden ilk İngiliz Başbakan oldu. Cumhurbaşkanlığı, İngiltere’nin garantör ülke olarak iki tarafa eşit muamele yükümlülüğü hatırlatırken, Dışişleri Bakanı Ertuğruloğlu, Starmer’in KKTC’ye geçmemesini, İngiltere’nin garantör ülke konumuna gölge düşüren bir tutum olarak değerlendirdi. Ertuğruloğlu, “Kıbrıs Türk halkına en büyük haksızlığı ilk günden beri yapan bir ülke varsa İngiltere’dir” dedi.

– Liderler BM yıl sonu resepsiyonuna katıldı

11 Aralık’ta Cumhurbaşkanı Tatar ve Rum lider Hristodulidis BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Temsilcisi ve Unficyp Misyon Şefi Stewart’ın ev sahipliğindeki yıl sonu resepsiyonuna katıldı. Stewart, yeni kapıların açılmasının çözüm sürecine pozitif katkı sağlayacağını belirtti. Aynı gün, Birleşik Kıbrıs-İki Toplumlu Barış İnisiyatifi ve bazı örgütler, Ledra Palace’da yeni geçiş kapılarının açılması çağrısında bulundu. Bu, 5 Aralık’ta, bazı Kıbrıslı Türk ve Rum siyasi partiler ile belediyelerin “yeni geçiş noktalarının açılması” taleplerinin ardından yapıldı.

Aynı gün, Kültürel Miras Teknik Komitesi’nin Kalavason Köyü Camisi’ndeki koruma çalışmaları tamamlandı. Martta, Lefkara Hamidiye Camisi’ndeki çalışmalar; ekim ortasında Mormenekşe’deki Aziz Georgios Kilisesi’ndeki çalışmalar tamamlanmış ve Tera Camisi’ndeki çalışmaların da tamamlanmak üzere olduğu açıklanmıştı.

13 Aralık’ta Dışişleri Bakanı Ertuğruloğlu, İstanbul’da Uluslararası Stratejik İletişim Zirvesi 2024’de (Stratcom Summit 2024) “Barış sürecinde dijital diplomasinin rolü” konulu bir konuşma yaptı. Ertuğruloğlu “1960’lı yıllardan beri Rumların dezenformasyonuyla mücadele ediyoruz” dedi.

-Taraflar arasında yeni geçiş kapılarının açılması konusunda fikir ayrılıkları…

17 Aralık’ta Unficyp Misyon Şefi Colin Stewart, ocakta BM Güvenlik Konseyi’ni bilgilendirmeden önce, iki liderle ayrı görüştü. Stewart, yeni geçiş kapları ve Pile yolu gibi halkı ilgilendiren konularda olumlu bir ivme yakalamak için 2017’den bu yana en iyi fırsatın şu an olduğunu söyledi. Tatar, Haspolat’ta bir geçiş kapısı açılması önerilerinin Rum tarafınca reddedilmeyeceğine inandığını, Rumların “transit geçiş” önerisini kabul etmediklerini ve bu konuda bir karşı öneri beklediklerini söyledi. Stewart’ın Hristodulidis ile görüşmesinin ardından Rum Sözcü, Hristodulidis’in yeni geçiş kapıları konusunu görüşmek için ocak ayında üç farklı tarihi önerdiğini duyurdu. Bu arada, BM Genel Sekreter Yardımcısı Rosemary Di Carlo’nun genişletilmiş toplantıya yönelik hazırlık için ocak ayında adaya gelmesinin beklendiği de belirtildi.

Aynı gün, Avrupa Komisyonu Başkanı Von der Leyen, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Ankara’da basın toplantısı düzenledi. Von der Leyen, Türkiye’nin bölgedeki önemli rolünü vurgularken, Kıbrıs ile ilgili BM çerçevesinde müzakerelerin devam ettirilmesi gerektiğini belirtti.

Von der Leyen’in ziyaretinin ardından açıklanan AB Genel İşler Konseyi sonuç bildirgesinde, “AB, Türkiye ile işbirliğinin daha da geliştirilmesinde Kıbrıs çözüm görüşmelerinin yeniden başlatılmasına ve bu görüşmelerde ilerleme kaydedilmesine özel önem atfetmektedir.” denildi. Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’nin aday ülke statüsü ve kilit rolüne vurgu yapılmasını memnuiyetle karşılarken, “AB’nin, Kıbrıs Rum tarafının sözcülüğünü yapmasını ve Kıbrıs Türk halkının özden gelen haklarını göz ardı” etmesini eleştirdi. Dışişleri Bakanlığı ise “AB’nin bu yaklaşımı Türkiye-AB ilişkilerini Kıbrıs meselesine rehin tutmayı tercih ettiğini açıkça ortaya koymaktadır.” ifadelerini kullandı.

19 Aralık’ta Türkiye MSB kaynakları, ABD’nin Akdeniz’de yapacağı tatbikatlara GKRY’yi de dahil edeceğine ilişkin olarak, “Bu gelişmeleri yakından takip etmekteyiz. KKTC’nin güvenliği için her türlü tedbiri aldık ve almaya devam ediyoruz” açıklamasında bulundu.

-Fransız savaş uçaklarının KKTC hava sahasını ihlali… Geniş katılımlı toplantı mart ortasında…

23 Aralık’ta Dışişleri Bakanlığı, GKRY ile Fransa arasında 2017’de imzalanan Savunma alanında İşbirliği Anlaşması kapsamında Baf’ta konuşlanan Fransız savaş uçaklarının, KKTC hava sahasını ihlalini kınadı. TC MSB de, konuyla ilgili Fransa Askeri Ataşesi Bakanlığa çağrıldığını duyurdu.

25 Aralık’ta Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Ankara’da görüştü.

27 Aralık’ta Cumhurbaşkanı Tatar, Kıbrıs Türk ve Rum tarafı, Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin katılacağı geniş katılımlı toplantının mart ayında İsviçre’de yapılmasının beklendiğini açıkladı.